Viskon, doğal kaynaklardan elde edilen yarı sentetik bir kumaş türüdür. Genellikle pamuk, keten ve ipek gibi kumaşlara benzer dokusu nedeniyle tekstil sektöründe geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ancak viskonun en ayırt edici yönü, hammaddesinin doğal olması, üretim sürecinin ise kimyasal işlemlerle gerçekleşmesidir. Bu yazıda viskon kumaş nedir sorusunu sadece yüzeyde yanıtlamayacağız. Lif yapısından üretim sürecine, çevresel etkilerinden kullanım alanlarına kadar bütün detayları aşağıda bulabilirsiniz.
Viskon, ağaçlardan elde edilen selülozun kimyasal işlemlerden geçirilmesiyle oluşan bir rejenere selüloz elyafıdır. Hammaddesi doğaldır, çünkü temel yapı taşı odun hamurudur. Ancak üretim süreci sentetik yöntemler içerdiği için tam anlamıyla doğal ya da tam anlamıyla sentetik değildir. Bu nedenle viskon, "yarı sentetik" veya "rejenere lif" sınıfında yer alır.
Viskon üretiminde en çok kullanılan ağaç türleri:
Kayın
Ladin
Okaliptüs
Bambu
Bu ağaçların kabukları soyulur, odun parçalanır ve hamur hâline getirilir. Elde edilen selüloz, viskon elyafına dönüştürülür. Bu süreç, doğrudan doğaya dayalı olsa da kimyasal kullanım gerektirdiği için çevre etkileriyle birlikte değerlendirilmelidir.
Odun hamuru elde edilir
Selüloz çözülür ve kimyasal çözücülerle işlenir
Karbon disülfür ile selüloz viskoz hâline getirilir
Bu karışım ince deliklerden geçirilerek filament lifler elde edilir
Lifler banyo işleminden geçirilerek sertleştirilir
Yıkanır, kurutulur ve ipliğe dönüştürülür
Bu işlem sonunda elde edilen viskon ipliği, dokuma ya da örme kumaşlarda kullanılır. Üretim hem tekstil sanayisi hem de çevre politikaları açısından dikkatli yönetilmesi gereken bir süreçtir.
Yumuşak dokuludur
Nefes alabilir
Renkleri iyi tutar, canlı görünür
Cilde karşı naziktir
Dökümlüdür, vücut hatlarına uyum sağlar
Hafif ve serindir
Bu özellikler, özellikle yazlık giyim ürünlerinde tercih edilmesini sağlar. Ancak suya karşı hassastır ve ıslakken dayanıklılığı düşer.
Doğal hissiyat: Pamuk veya ipek gibi bir his verir
Cilt dostu: Hassas ciltlerde tahriş yaratmaz
Hava geçirgenliği: Yaz aylarında ferah tutar
Renk canlılığı: Boyayı iyi emer, matlaşmaz
Dökümlülük: Elbiselerde ve eteklerde şık görünüm sağlar
Islakken zayıflar: Yıkamada dikkat gerekir
Kırışmaya yatkın: Ütü gerektirir
Çekme yapabilir: Yüksek ısıda yıkamaktan kaçınılmalı
Dayanıklılık düşüktür: Sürtünme ile lifler zayıflar
Kimyasallara duyarlı: Ağartıcılarla yıpranabilir
Bu nedenlerle viskon kumaşlar, doğru bakım ve kullanım gerektirir.
Viskonun hammaddesi doğal olsa da üretiminde kullanılan kimyasallar çevreye zarar verebilir. Özellikle karbon disülfür gibi zehirli bileşiklerin atık suya karışması ciddi bir çevre sorunudur.
Ancak bazı üreticiler eko-viskon ya da sürdürülebilir viskon etiketli ürünler üretmektedir. Bunlar:
Daha az su kullanır
Zararlı kimyasalları azaltır
Sertifikalı ormanlardan hammadde sağlar
Bu tür üretimler, çevresel etkileri azaltmak için önemli bir adımdır.
Gömlek
Bluz
Etek
Elbise
Pantolon
Şal ve eşarp
İç giyim
Pijama
Perde ve ev tekstili
Hafifliği ve yumuşaklığı sayesinde kadın giyiminde daha yaygındır. Aynı zamanda spor giyim ürünlerinde pamukla karıştırılarak da kullanılır.
Tek başına kullanıldığı gibi başka liflerle karıştırılarak da üretilebilir:
Pamuk + viskon: Daha dayanıklı ve doğal hisli ürünler
Polyester + viskon: Dayanıklılığı artırır, maliyeti düşürür
Elastan + viskon: Esneklik katar
Bu karışımlar, kullanım amacına göre kumaşın performansını değiştirir.
Elde ya da düşük ısıda çamaşır makinesinde yıkanmalı
30°C altında su tercih edilmeli
Ağartıcı kullanılmamalı
Kurutma makinesinden kaçınılmalı
Islakken çekmeye açık olduğundan fazla sıkılmamalı
Düşük ısıda ütülenmeli
Üreticinin bakım talimatlarına göre hareket etmek önemlidir. Aksi hâlde kumaşın formu ve dayanıklılığı zarar görebilir.
Rayon: Viskonun genel adıdır, ABD’de daha çok kullanılır
Modal: Viskona göre daha dayanıklıdır, kayın ağacından yapılır
Tencel (Lyocell): En çevreci rejenere selüloz türüdür, kapalı devre sistemle üretilir
Tüm bu kumaş türleri selüloz bazlıdır, ama üretim süreçleri ve dayanıklılıkları farklıdır.
Dokunulduğunda ipeksi ama doğal his verir
Kaliteli viskon esnek ve tok durur
Zayıf viskon kumaş çok ince ve kolay buruşur
Etiketinde karışım oranlarına dikkat edilmeli
Kaliteli viskon kumaş, sadece konfor değil uzun ömürlü kullanım da sunar.
Viskon doğal mı sentetik mi? Hammaddesi doğaldır (selüloz), üretimi sentetiktir. Yarı sentetik sayılır.
Yazın viskon kumaş giyilir mi? Evet. Nefes alabilir, serin tutar, teri emer.
Viskon kumaş terletir mi? Hayır. Pamuk kadar emici ve hava geçirgendir.
Viskon ütülenir mi? Evet ama düşük ısıda ütülenmeli.
Kurutma makinesine atılır mı? Tavsiye edilmez. Lif yapısını bozabilir.
Viskon kumaş çekme yapar mı? Yüksek ısıda yıkanırsa evet. Düşük ısıda çekme azdır.
Viskon, modern tekstil sektörünün en yaygın kullanılan kumaş türlerinden biridir. Doğal hissiyatı, yumuşaklığı ve dökümlü yapısıyla rahat giyimi mümkün kılar. Ancak üretim süreci çevresel bazı riskler içerdiği için hem tüketici hem üretici tarafında dikkatli yönetilmelidir. Doğru bakım ve kaliteli üretimle viskon kumaş, hem günlük hayatta hem özel tasarımlarda kendine güçlü bir yer edinmiştir.
İlgili diğer içerikler
Tekstil tarihinde, sentetik liflerin sahneye çıkışı pek çok şeyi değiştirdi. Doğal liflerin sınırlı üretimi, yüksek maliyeti ve çevresel etkilere karşı dayanıksızlığı, daha esnek ve ekonomik alternatif arayışlarını beraberinde getirdi. İşte bu ihtiyaçların bir ürünü olarak akrilik kumaş, 1940’lı yılların sonunda tekstil dünyasında yerini aldı. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde geliştirilen akrilik lifler, özellikle yüne benzer dokusuyla kısa sürede dikkat çekti. Yünün yerini doğrudan alabilecek, daha dayanıklı ve daha az maliyetli bir alternatif arayan endüstri, bu yeni malzemeye hızla adapte oldu. 1950’li yıllarda, akrilik iplik üretimi ticarileşmeye başladı. “Orlon” ve “Acrilan” gibi markalar, bu yeni kumaşın popülerleşmesini sağladı. İlk kullanım alanları ise battaniye, kazak ve örgü iplikleri gibi yün muadilleriydi. Yün alerjisi yaşayanlar için de akrilik ürünler önemli bir çözüm sundu.
Epoksi, iki bileşenli bir reçine sistemidir ve sertleştirici ile karıştırıldığında son derece dayanıklı, kimyasal direnci yüksek ve yapışma gücü kuvvetli bir yapı oluşturur. Genellikle inşaat, otomotiv, denizcilik, zemin kaplama, mobilya, sanat ve zanaat gibi çok sayıda sektörde kullanılır. Epoksi, sıvı halde uygulanır ve zamanla sertleşerek son derece dayanıklı bir yüzeye dönüşür. Bu özellikleri nedeniyle hem endüstriyel uygulamalarda hem de ev kullanımında yaygın şekilde tercih edilir.
Krep kumaş, adını Fransızca “crêpe” kelimesinden alır. Bu sözcük, buruşuk veya kıvrımlı yüzeyi ifade eder ve kumaşın karakteristik yapısını doğrudan yansıtır. Dalgalı, hafif buruşuk görünümüyle dikkat çeken bu kumaş türü, hem şıklığı hem de fonksiyonelliği bir araya getirir.
Tekstil dünyasında konfor, estetik ve işlevsellik arayışları her geçen gün daha da çeşitleniyor. Bu bağlamda son yıllarda adını sıkça duyduğumuz kumaş türlerinden biri de modal kumaş. Gerek iç giyimde gerek günlük kıyafetlerde sıkça tercih edilen bu kumaş, yumuşak dokusu, nefes alabilir yapısı ve çevre dostu üretim süreci ile dikkat çekiyor. Peki, modal kumaş nedir, özellikleri nelerdir ve gerçekten kaliteli mi?
Polyester, modern kimya endüstrisinin en yaygın ürünlerinden biridir. Yapay yollarla elde edilen bu polimer, özellikle tekstil sektöründe ve plastik endüstrisinde vazgeçilmez bir yere sahiptir. Polietilen tereftalat (PET) en bilinen polyester türüdür ve yalnızca kıyafetlerde değil, aynı zamanda içecek şişeleri, gıda ambalajları ve endüstriyel filmler gibi çok çeşitli ürünlerde kullanılır. Bu yazıda polyesterin kimyasal yapısından başlayarak, üretim süreçlerine, kullanım alanlarına, çevresel etkilerine ve gelecekteki potansiyeline kadar pek çok yönünü derinlemesine inceleyeceğiz.
Sandy kumaş, son yıllarda giyim ve dekorasyon alanında oldukça popüler bir kumaş türüdür. Hem rahat kullanımı hem de şık görünümleri ile dikkat çeker. İsminden de anlaşılacağı gibi, bu kumaş türü genellikle yumuşak dokusu ve hafif dokusuyla bilinir. Ancak, sandy kumaş hakkında detaylı bilgiye sahip olmayanlar için birkaç önemli noktayı ele alalım.