Turnike Nedir? Nasıl Yapılır ve Nerede Uygulanır?

Turnike Hangi Durumlarda Kullanılır?

Turnike uygulaması sadece belirli acil durumlarda tercih edilmelidir:

• Keskin bir cisimle oluşan derin kesikler,

• Ezilme sonucu ciddi damar zedelenmeleri,

• Kaza, patlama veya ciddi travmalar sonrası kontrolsüz kanamalar,

• Kol ya da bacak gibi uzuvların kopması durumunda.

Özellikle atardamar kanamalarında (parlak kırmızı, fışkırır tarzda) hızlı ve doğru bir turnike uygulaması hayat kurtarıcıdır.

Turnike Nasıl Yapılır?

Turnike uygulaması adım adım şu şekilde gerçekleştirilir:

1. Kanamanın olduğu yerin 5-10 cm yukarısına sağlam bir materyal (turnike bandı, bez parçası, kravat vb.) sarılır.

2. Sargı çok sıkı olacak şekilde bağlanır, kan akışı durana kadar sıkılır.

3. Mümkünse turnike uygulama saati not edilir (örneğin hastanın alnına yazılır).

Önemli: Turnike uygulamasında mutlaka yumuşak doku üzerine baskı yapılmalı, eklem bölgelerinden kaçınılmalıdır.

Turnike Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

• Turnike sadece hayatı tehdit eden kanamalarda kullanılmalıdır.

• Turnike kemik çıkıntıları veya eklem yerleri üzerine uygulanmamalıdır.

• Uygulama çok sıkı ya da gevşek olmamalıdır.

• Her 15-20 dakikada bir kısa süreli gevşetilmelidir.

Bu kurallar hayati önem taşır. Aksi takdirde uygulanan bölgede ciddi doku kaybı oluşabilir.

Turnike Kaç Dakikada Gevşetilir?

Turnike uygulandıktan sonra her 15-20 dakikada bir birkaç dakika gevşetilmesi tavsiye edilir.
Bunun amacı, baskı altındaki dokuların tamamen oksijensiz kalmasını önlemektir.
Ancak gevşetme sırasında kanamanın tekrar başlamaması için çok dikkatli olunmalıdır.

Turnike Ne Kadar Süre Uygulanabilir?

Turnike uygulaması mümkünse 1 saati aşmamalıdır.
Uzun süreli turnike uygulamaları, damar, sinir ve kas dokusunda geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilir.
Bu nedenle turnike uygulanan hastaya en kısa sürede tıbbi müdahale sağlanmalıdır.

Turnike Uygulaması Nereye Yapılır?

Turnike yalnızca kollar ve bacaklara uygulanabilir.
Baş, boyun, gövde gibi bölgelerde turnike kullanımı son derece tehlikelidir.
Bu bölgelerde doğrudan bası ya da tampon uygulamaları tercih edilmelidir.

Turnike Lastiği Nedir?

Turnike lastiği, genellikle damar yolu açılırken veya kan alınırken kullanılan elastik bir banttır.
Geçici süreli kan akımını durdurarak damarın şişmesini sağlar ve işlemi kolaylaştırır.
Ancak işlem bitince hemen çıkarılmalıdır, aksi halde doku hasarı oluşabilir.

Kan Alma Turnikesi Nedir?

Kan alma turnikesi özellikle kan örneği alınmadan önce kullanılan özel bir lastiktir.
Kısa süreli kullanılır ve işlem sonrası hemen gevşetilir.
Damar yapısını belirginleştirerek hemşire veya sağlık personelinin damar yolunu rahatça bulmasına yardımcı olur.

Turnike Çeşitleri Nelerdir?

Turnikeler kullanım alanına göre farklılık gösterebilir:

• Klasik Kumaş Turnike: Genellikle acil durumlarda doğaçlama kullanılan türdür.

• Tıbbi Turnike (TQ): Profesyonel müdahaleler için tasarlanmış, ayarlanabilir ve hızlı açılabilir aparatlar içerir.

• Lastik Turnike: Kan alma gibi basit işlemlerde kullanılır.

Her türün kullanım alanı ve süresi farklıdır.

Turnike Kullanımında Yapılan Hatalar

Turnike uygularken sık yapılan hatalar şunlardır:

• Gereksiz yere turnike kullanmak,

• Turnikeyi fazla sıkı yapmak,

• Uygulama yerinin yanlış seçilmesi,

• Turnike saatinin yazılmaması,

• Turnikeyi uzun süre gevşetmeden bırakmak.

Bu hatalar hastanın uzuv kaybına veya hayati tehlike yaşamasına neden olabilir.

Turnike Kullanımı Sonrası İzlenecek Adımlar

Turnike uygulamasının ardından şunlar yapılmalıdır:

• Turnike uygulama saati mutlaka belirtilmelidir.

• Hasta hızla tıbbi merkezlere sevk edilmelidir.

• Turnike gevşetilmemelidir (ancak eğitimli sağlık personeli tarafından yapılabilir).

Günümüzde Turnike Kullanımı

Modern tıpta turnike kullanımı belirli kurallara bağlanmıştır.
Özellikle askerî alanda ve travma merkezlerinde gelişmiş turnike sistemleri kullanılmaktadır.
Ayrıca, spor yaralanmaları ve saha acil durumlarında da turnike önemli bir kurtarıcıdır.

Eğitimli Müdahalenin Önemi

İlkyardım eğitimi almayan kişilerin turnike uygulaması önerilmez.
Yanlış uygulamalar daha ciddi sonuçlar doğurabilir.
Bu yüzden temel ilkyardım kurslarına katılmak, doğru turnike bilgisi edinmek hayati önem taşır.

Turnike ile Hayat Kurtarma Örnekleri

Dünyada ve Türkiye’de birçok olayda doğru turnike uygulaması sayesinde hayati kanamalar durdurulmuş ve hastaların yaşamı kurtarılmıştır.
Özellikle afet, trafik kazası ve çatışma bölgelerinde turnike kullanımına dair yüzlerce başarı hikâyesi bulunmaktadır.

Turnike Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Turnike her kanamada kullanılmalı mı?

Hayır. Turnike yalnızca ciddi, kontrol edilemeyen kanamalarda veya uzvun kaybı riski olduğunda uygulanmalıdır. Küçük kanamalarda bası ve tampon yeterlidir.

Turnike uyguladıktan sonra hastayı ne kadar sürede hastaneye ulaştırmak gerekir?

Turnike uygulanan bir hastanın en geç 1 saat içinde hastaneye ulaştırılması ideal kabul edilir. Süre uzadıkça doku kaybı riski artar.

Turnike yapılacaksa hangi malzemeler kullanılabilir?

Özel turnike ekipmanları yoksa, geniş bir kumaş parçası, kravat, kemer veya elastik bir bandaj kullanılabilir. Ancak keskin kenarlı, ip veya tel gibi ince malzemeler kullanılmamalıdır.

Turnike gevşetilmeli mi?

Turnike eğitimli kişiler dışında gevşetilmemelidir. Eğer çevrede profesyonel sağlık ekibi yoksa, uygulandıktan sonra sabit bırakılmalı ve profesyonel yardım beklenmelidir.

Turnike uygulanan bölge neden yukarıdan seçilir?

Turnike, yaralanmanın 5-10 cm yukarısından yapılır çünkü atardamar kan akışını durdurmak için basıya ihtiyaç vardır. Yaralı bölgenin altından turnike yapmak etkisiz olur.

Turnike uygulamasında saatin yazılması neden önemlidir?

Hastanın hastaneye ulaştırılmasında doktorlar için turnikenin ne kadar süre uygulandığını bilmek hayati önem taşır. Turnike saati bilinmezse, müdahale süreci riskli hale gelebilir.

Turnike: Doğru Bilgi Hayat Kurtarır

Turnike, ilkyardımın en kritik uygulamalarından biridir.
Bilgi eksikliği ölümcül sonuçlara, doğru bilgi ise hayat kurtarıcı mucizelere yol açar.
Her bireyin temel turnike uygulamasını öğrenmesi, hem kendi hem de çevresindekilerin hayatını korumada büyük bir fark yaratır.