İntifa Hakkı Nedir? Kullanım, Kapsam, Süre ve Hukuki Boyutu

İntifa Hakkının Temel Anlamı ve Kapsamı

İntifa hakkı, bir başkasına ait olan bir malın zilyetliğini değil, kullanım ve faydalanma hakkını kapsar. İntifa hakkı sahibi, malı kendi malı gibi kullanabilir, ondan kira geliri elde edebilir, hatta işletip kar sağlayabilir. Ancak bu malı satamaz, devredemez ya da başkasına rehine veremez. Bu yönüyle intifa hakkı, tasarruf yetkisini değil, kullanım ve semere alma (fayda sağlama) yetkisini içerir.

İntifa hakkı şunları kapsar:

• Taşınmaz mallar (ev, arsa, bina)

• Taşınır mallar (araç, makine, mücevher)

• Menkul kıymetler (hisse senedi, tahvil)

• Ticari işletmeler

Hukuki Dayanak ve Mevzuat

İntifa hakkı, Türk Medeni Kanunu’nun 794. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, intifa hakkı süresi belirli ya da ömür boyu olabilir. Tüzel kişilerde en fazla 100 yıl olarak uygulanabilir. Kanun, intifa hakkının devredilemeyeceğini ve mirasla geçemeyeceğini açıkça belirtmiştir. Ancak hakkın süresi boyunca malik, intifa hakkı sahibinin bu hakkına müdahale edemez.

İntifa Hakkı Nasıl Kurulur?

İntifa hakkı, genellikle tapu siciline tescil ile kurulur. Ancak bazı durumlarda mahkeme kararı veya vasiyetnameyle de tesis edilebilir. En yaygın kurulma yolları şunlardır:

• Tapuda yapılacak resmi sözleşme ve tescil

• Noter onaylı sözleşme (bazı taşınır mallar için)

• Vasiyetname veya bağış

• Mahkeme kararı

Tapuda yapılan işlemlerle, malik ile intifa hakkı sahibi arasındaki haklar açıkça belirlenir. Bu belgeler, tarafların ileride doğabilecek uyuşmazlıklardan korunması açısından büyük önem taşır.

Süresi ve Sona Ermesi

İntifa hakkı belirli bir süreye bağlı olarak tesis edilebildiği gibi, süresiz de olabilir. Ancak süresiz haklar genellikle hak sahibinin ölümüyle sona erer. Tüzel kişiler için bu süre azami 100 yıl ile sınırlandırılmıştır.

Sona erme yolları:

• Hakkın süresinin dolması

• Hakkın sahibi kişinin ölümü (gerçek kişilerde)

• Tarafların anlaşması

• Hakkın terk edilmesi

• Hakkın amacı dışına çıkılması

• Mahkeme kararıyla iptal

Uygulama Alanları ve Örnekler

Gayrimenkul Bağlamında:

Bir baba, mülkiyetini çocuğuna devrettiği bir evi kendisi vefat edene kadar kullanmak isteyebilir. Bu durumda, tapuya intifa hakkı tesis edilir ve baba evin sahibi olmasa da ömür boyu kullanma hakkını korur.

Araçlarda:

Bir şirket, bir aracı satın alarak yöneticisine tahsis eder ve intifa hakkını bu yöneticiye tanır. Bu sayede yönetici aracı kullanabilir ama satamaz.

Hisse Senetlerinde:

Bir kişi, bir şirketin hisselerini çocuğuna devrederken, hisse getirilerinden belirli bir süre faydalanma hakkını kendisinde saklı tutabilir.

Bu örneklerde görüldüğü üzere intifa hakkı, mülkiyet hakkını bölmeden ekonomik ve sosyal ihtiyaçları karşılamak üzere geliştirilmiş hukuki bir araçtır.

Diğer Ayni Haklarla Farkları

İntifa hakkı, özellikle çıplak mülkiyet, sükna hakkı ve irtifak hakkı ile sıkça karıştırılır. Bu haklar birbirinden şu yönleriyle ayrılır:

• Çıplak mülkiyet: Mülkiyet hakkının intifa dışındaki kısmını ifade eder. İntifa hakkı sona erdiğinde çıplak malik tam mülkiyete sahip olur.

• Sükna hakkı: Bir konutta oturma hakkını ifade eder. İntifa hakkına göre daha dardır; sadece oturmayı kapsar.

• İrtifak hakkı: Bir mal üzerinde diğer bir taşınmaz lehine kurulan sınırlı ayni haktır. İntifa, şahıs lehine kurulur; irtifak ise taşınmaz lehine.

Toplumda Yanlış Bilinenler

• “İntifa hakkı sahibi, malı satabilir” düşüncesi yanlıştır. Satış yetkisi çıplak mülkiyet sahibindedir.

• “İntifa hakkı mirasla geçer” düşüncesi yanlıştır. Bu hak kişiseldir ve mirasla intikal etmez.

• “İntifa hakkı sadece taşınmazlar için geçerlidir” ifadesi eksiktir. Taşınırlar ve menkul kıymetler için de geçerlidir.

Bu yanlış anlamalar, tapu işlemleri ve mal paylaşımında büyük uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu nedenle hak sahiplerinin hukuki danışmanlık alarak işlem yapması önerilir.

İntifa Hakkında Genel Bilgi

İntifa hakkı, mülkiyetin el değiştirmeden başkasına kullanım ve faydalanma hakkı verilmesini sağlayan, kişiye ekonomik ve sosyal alanlarda esneklik tanıyan önemli bir hukuki düzenlemedir. Bu hak, hem bireysel ilişkilerde (aile içi devralar, yaşlı bireylerin korunması) hem de ticari işlemlerde (şirket ortaklıkları, kira sözleşmeleri, varlık yönetimi) büyük rol oynamaktadır. Ancak sınırlı ayni hak olması ve belirli kurallara tabi olması sebebiyle, uygulama öncesinde iyi anlaşılması gerekir.