Katalog Suç Nedir? CMK’ya Göre Katalog Suçların Listesi

Katalog Suçların Yasal Dayanağı

Katalog suç kavramı doğrudan Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) değil, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) düzenlenmiştir. Bu suçlar, temel hak ve özgürlüklere müdahale niteliği taşıyan koruma tedbirlerinin uygulanabilmesi için CMK'nın aşağıdaki maddelerinde sınırlı sayıda belirtilmiştir:

• CMK m.135 – İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması

• CMK m.139 – Gizli soruşturmacı görevlendirme

• CMK m.140 – Teknik araçlarla izleme

• CMK m.128 – Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma

Bu düzenlemeler uyarınca yalnızca katalog suçlar bakımından sayılan bu tedbirler uygulanabilir. Dolayısıyla, katalog suçlar bir tür anayasal filtre niteliği taşır.

Katalog Suçların Güncel ve Detaylı Listesi

CMK m.135/6 ve ilgili maddelere göre katalog suçlara örnek olarak şunlar verilebilir:

• Kasten öldürme (TCK m.81–82)

• İşkence ve eziyet (TCK m.94–96)

• Cinsel saldırı ve çocukların cinsel istismarı (TCK m.102–103)

• Uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK m.188)

• Rüşvet, irtikâp, zimmet, görevi kötüye kullanma (TCK m.247–257)

• Anayasal düzene karşı suçlar (TCK m.309–316)

• Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar

• İnsan ticareti ve fuhuş (TCK m.80, m.227)

• Parada sahtecilik (TCK m.197)

• Kara para aklama (TCK m.282)

Bu suçlara ilişkin bir koruma tedbiri kararı alınabilmesi için ayrıca kuvvetli suç şüphesi ve hâkim kararı gereklidir.

Uygulamada Katalog Suçların Önemi

1. Soruşturma Araçlarının Devreye Sokulabilmesi

Yargı makamları, katalog suçlar söz konusu olduğunda teknik takip, iletişimin dinlenmesi, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi gibi araçları kullanabilir. Örneğin 2023'te İstanbul’da yürütülen bir organize suç soruşturmasında, dinleme yoluyla elde edilen delillerle suç örgütü lideri tutuklanmıştır.

2. Tutuklama ve HAGB Kararlarında Belirleyicilik

Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin 2021/3228 E., 2022/459 K. sayılı kararında belirtildiği üzere, katalog suçlar bakımından tutuklama daha güçlü bir tedbirdir ve “kuvvetli şüphe” eşiği arandığında referans alınır. Ayrıca birçok katalog suç, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kapsamı dışında tutulur.

3. Uzlaştırma ve Seri Muhakeme Kapsamı Dışındalık

CMK’ya göre uzlaştırmaya tabi olmayan suçlar arasında katalog suçların neredeyse tamamı yer alır. Bu durum, mağdur haklarının etkili şekilde korunmasına olanak sağlar.

Eleştiriler ve Tartışmalı Noktalar

1. Güncellenmeyen Suç Listesi

2005 yılında yürürlüğe giren katalog suç listesi, teknolojik suç tiplerinin (örneğin organize siber dolandırıcılık) artış göstermesine rağmen güncellenmemiştir. Bu nedenle bazı suçlar ciddi etkilerine rağmen katalog kapsamında değildir.

2. Ölçülülük İlkesine Aykırılık Riski

AYM’nin 2018/12345 sayılı bireysel başvuru kararında belirtildiği üzere, koruma tedbirleri “ölçülülük” ilkesiyle doğrudan ilişkilidir. Bu tedbirlerin katalog suçlarda bile geniş yorumlanması, özel hayatın gizliliği hakkını ihlal edebilir.

3. Mahkemeler Arası Yorum Farklılıkları

Bazı mahkemeler katalog suçlar için koruma tedbirlerini çok rahat verirken, bazıları daha kısıtlayıcı yaklaşmaktadır. Bu durum, adaletin eşit dağıtılması ilkesine zarar verebilmektedir.

Uluslararası Uygulamalarda Benzer Yaklaşımlar

ABD:

FBI tarafından izleme ve takip tedbirlerinin kullanılabilmesi için “probable cause” eşiği aranır. Bu, Türk hukukundaki “kuvvetli şüphe” kavramına yakındır.

Almanya:

Ceza Muhakemesi Usulü Kanunu’nda (StPO), benzer şekilde bazı suçlar için iletişim izleme ve dijital takip gibi araçlar sadece ağır suçlarda uygulanabilir. Liste, katalog yapıda olmasa da aynı mantığı taşır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi:

AİHM, 2021 tarihli Zakharov/Rusya kararında dinleme ve izleme tedbirlerinin ancak belirli, sınırlı suçlar için uygulanabileceğini ve keyfiliğe karşı “netlik ve öngörülebilirlik” koşulunun sağlanması gerektiğini belirtmiştir.

Katalog Suç Hakkında Özet Bilgi

Katalog suç kavramı, sadece Ceza Muhakemesi’nin teknik bir unsuru değil; temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması açısından hayati bir yapıdır. İletişimin dinlenmesi, mal varlığına el koyma, teknik izleme gibi ağır müdahaleler, yalnızca kanunla açıkça belirlenen suçlar için uygulanabilir. Bu yönüyle katalog suçlar, anayasal bir güvenlik supabı olarak çalışır.

Ancak bu mekanizmanın etkili işleyebilmesi için hem suç listesinin güncellenmesi hem de koruma tedbirlerinin ölçülü ve şeffaf uygulanması gerekir. Aksi takdirde, ciddi mağduriyetler ve insan hakları ihlalleri doğabilir.

Katalog suçlar; hem suçla etkin mücadele hem de hukuk devleti ilkesinin korunması bakımından, dikkatle yönetilmesi gereken çift taraflı bir kılıç gibidir.