Sıcak Kompres Nedir? Faydaları, Uygulama Şekli ve Riskleri

Sıcak Kompres Nedir?

Sıcak kompres, ısı uygulaması yoluyla vücudun belirli bölgelerinde kan dolaşımını artırmak, kasları gevşetmek ve ağrıyı hafifletmek amacıyla yapılan basit ama etkili bir müdahaledir. Genellikle bez, havlu veya özel ısıtma pedleri yardımıyla uygulanır. Hem evde hem de klinik ortamlarda yaygın şekilde kullanılır.

Ancak sıcak kompresi bu kadar vazgeçilmez kılan şey, yalnızca ısı değil; bu ısının hedefe nasıl ve ne zaman verildiğidir. Uygulama doğru yapılmazsa, fayda sağlamak yerine dokularda tahrişe veya ciltte yanığa neden olabilir. Bu nedenle, görünüşte kolay gibi duran bu yöntem, bilinçli şekilde uygulanması gereken bir tekniktir.

Tanımı ve Temel Amacı

Sıcak kompresin temel amacı, uygulandığı bölgede damarların genişlemesini sağlayarak kan akışını hızlandırmaktır. Artan dolaşım sayesinde kasların oksijenlenmesi artar, atık maddeler daha hızlı uzaklaştırılır. Bu süreç, ağrının azalmasına ve kas dokusunun rahatlamasına katkı sağlar.

Özellikle soğuk havalarda sertleşen, spazm yaşayan kas gruplarında sıcaklık desteği, fiziksel rahatlama sağlamanın ötesinde iyileştirici bir adımdır. Bu etki, uzun süreli ilaç kullanımına gerek kalmadan günlük yaşam kalitesini artırabilir.

Fizyolojik Etkileri

Isı, vücut dokularında bir dizi biyolojik tepkiyi tetikler. Sıcak kompresin düzenli uygulandığı bölgelerde şu etkiler görülür:

Damar genişlemesi: Kanın o bölgeye daha fazla ulaşması, hücrelerin beslenmesini ve iyileşmesini destekler.
Kas gevşemesi: Özellikle boyun, bel ve omuz gibi stresle ilişkili bölgelerde kas lifleri gevşer, sertlik azalır.
Ağrı algısının azalması: Isı, sinir uçlarındaki ağrı reseptörlerini geçici olarak yatıştırabilir.
Doku esnekliğinin artması: Tendon ve bağ dokularının daha esnek hâle gelmesi, hareket kabiliyetini artırabilir.

Sıcak kompres yalnızca ağrıyı hafifletmekle kalmaz, aynı zamanda bedene bakım yapmanın pratik bir yoludur. Doğru şekilde uygulandığında, kimyasal ilaçlara alternatif olarak değerlendirilebilecek güvenli bir destektir.

Sıcak Kompres Hangi Durumlarda Kullanılır?

Sıcak kompres, modern tıpta hâlâ yerini koruyan geleneksel yöntemlerden biridir. Basitliği, etkili sonuçları ve ilaçsız bir rahatlama imkânı sunması nedeniyle geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ancak bu yöntem “her ağrıya iyi gelir” anlayışıyla değil, doğru zaman ve bölge seçimiyle etkili olur.

Kas Ağrıları ve Spazmlar

Uzun süre masa başında çalıştıktan sonra omuzlarınızda biriken sertlik ya da ağır kaldırmanın ardından belinizde hissedilen ağrı... Bu tür kas gerilimleri, sıcak kompresin en iyi sonuç verdiği alanlardan biridir.

Kas liflerinin gevşemesiyle birlikte hem hareket rahatlar hem de ağrı hissi azalır. Özellikle kronik boyun ağrısı çekenlerde düzenli uygulama, fizik tedavi sürecine destek sağlar.

Regl Sancısı ve Alt Karın Krampları

Adet döneminde hissedilen kramp benzeri sancılar, sıcak uygulamayla gözle görülür şekilde hafifleyebilir. Alt karın bölgesine uygulanan ılık bir bez ya da sıcak su torbası, rahim çevresindeki düz kasların gevşemesini sağlar. Bu da hem ağrıyı azaltır hem de genel gerginliği düşürür.

Evde uygulanabilir olması, özellikle ilaç kullanımını sınırlamak isteyen kadınlar için sıcak kompresi tercih edilen doğal yöntemlerden biri hâline getiriyor.

Eklem Sertliği (Romatizma, Artrit vb.)

Soğuk havalarda daha belirginleşen eklem ağrıları ya da sabah saatlerinde açılmakta zorlanan diz, dirsek gibi bölgeler... Bu tür şikâyetlerde sıcak kompres, eklem çevresindeki dokuların esnekliğini artırarak hareket kabiliyetini kolaylaştırır.

Romatizmal rahatsızlığı olan kişiler, sabah saatlerinde uyguladıkları kısa süreli ısı desteğiyle güne daha konforlu başlayabilirler.

Göz ve Sinüs Problemleri

Göz kapağı kenarında oluşan arpacık, blefarit gibi enfeksiyonlar ya da sinüslerdeki dolgunluk hissi... Bu gibi durumlarda sıcak kompres, bölgesel dolaşımı artırarak hem iltihap sürecini hafifletir hem de tıkanıklık hissini azaltır.

Elbette bu bölgelere uygulama çok daha hassas olmalı ve mutlaka temiz materyaller kullanılmalıdır. Yanlış bir uygulama göz çevresinde tahrişe neden olabilir.

Sıcak Kompres Ne Zaman Kullanılmamalı?

Sıcaklık, doğru yerde ve doğru zamanda uygulandığında rahatlatıcıdır. Ancak her durumda fayda sağlamaz. Hatta bazı durumlarda mevcut sorunu derinleştirebilir ya da yeni şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu yüzden “acıyan yere sıcak tut” anlayışı her zaman geçerli değildir.

Açık Yaralar ve Enfeksiyonlu Bölgeler

Eğer ciltte açık bir yara varsa veya o bölgede kızarıklık, ısı artışı ve şişlik gibi enfeksiyon belirtileri gözleniyorsa sıcak kompres kesinlikle uygulanmamalıdır. Isı, bakterilerin çoğalmasını hızlandırabilir ve enfeksiyonun yayılmasına yol açabilir.

Örnek: Bir kişinin dirseğinde oluşan şişlik ve ağrıya “ısıtırsa geçer” düşüncesiyle sıcak bez uyguladığı, ancak ertesi gün şişliğin büyüyüp ateşin çıktığı gözlemlenmiştir. İnceleme sonucu enfeksiyonun yayıldığı anlaşılmıştır.

Yeni Oluşmuş Travmalar (İlk 24–48 Saat)

Darbe sonrası gelişen şişlik, morarma ya da burkulmalarda ilk müdahale sıcak değil, soğuk olmalıdır. Çünkü sıcak uygulama bu dönemde damarları genişleterek ödemi artırabilir.

Örnek: Ayak bileğini burkan bir sporcuya hemen ardından sıcak kompres yapılması, şişliğin yayılmasına ve iyileşme sürecinin uzamasına neden olabilir. Oysa ilk 48 saatte soğuk kompres tercih edilmelidir.

Dolaşım Problemi Olan Kişiler

Diyabet hastalarında ya da damar hastalığı olan bireylerde sıcaklık hissi azalmış olabilir. Bu durumda sıcak kompres fark edilmeden ciltte yanığa yol açabilir. Dolaşım bozukluğu yaşayan bireylerde vücut, ısıyı sağlıklı şekilde tolere edemeyebilir.

Örnek: Şeker hastası bir bireyin bel ağrısı için sıcak su torbası kullanması sonucu, bel bölgesinde ikinci derece yanık oluşmuştur. Kişi ısıyı yeterince hissetmediği için uygulamanın süresini aşmıştır.

Uzman Görüşü – Fizyoterapist Ayça Erel:
“Sıcak kompres her zaman güvenli değildir. Özellikle enfeksiyon, yeni travma ya da dolaşım problemi olan hastalarda doğru zamanlama hayati önem taşır. Basit bir rahatlatma yöntemi, kontrolsüz kullanıldığında beklenmedik zararlara yol açabilir.”

Sıcak Kompres Nasıl Uygulanır?

Isı doğru kullanıldığında rahatlatır; ama uygulamanın yöntemi en az kendisi kadar önemlidir. Evde yapılan basit bir hata, beklenen faydanın önüne geçebilir. Bu yüzden sıcak kompres, rastgele değil, bilinçli bir düzen içinde uygulanmalıdır.

Evde Uygulama Yöntemleri

Evde sıcak kompres yapmak için illa özel cihazlara gerek yok. Basit ama etkili birkaç yöntemle kas ağrılarını hafifletmek, krampı yumuşatmak ya da sinüsleri rahatlatmak mümkündür.

Isıtılmış havlu: Temiz bir havluyu sıcak (kaynar değil) suya batırıp sıkın. Hedef bölgeye dikkatlice yerleştirin. Ciltle doğrudan temas edeceği için sıcaklık kontrolü mutlaka yapılmalıdır.
Sıcak su torbası: Klasik ama etkilidir. Torbanın çok doldurulmaması ve bir bezle sarılarak uygulanması önerilir. Isı doğrudan ciltle temas etmemeli.
Pirinç torbası yöntemi: Temiz bir bez torbanın içine pirinç koyarak mikrodalgada kısa süre ısıtabilirsiniz. Isıyı dengeli ve uzun süre tutar. Ev yapımı ama dikkatli kullanılmalı.

Hazır Kompres Ürünleri

Eczanelerde ve medikal ürün satıcılarında çeşitli ısıtıcı pedler bulunur. Elektrikli olanlar, sabit sıcaklık sağlayabilir ve kontrollü kullanım sunar. Jel bazlı olanlar ise mikrodalgada ya da sıcak suda ısıtılarak kullanılabilir. Hazır ürünlerde üretici talimatlarına kesinlikle uyulmalı, süre aşımından kaçınılmalıdır.

Sıcaklık ve Süre Ayarı

Sıcaklık: Genellikle 38–42°C arası önerilir. Daha yüksek sıcaklık cilt tahrişine neden olabilir.
Süre: Ortalama 15–20 dakika yeterlidir. Bu sürenin aşılması faydayı artırmaz, hatta zarar verebilir.
Frekans: Günde 2–3 kez uygulanabilir. Uygulamalar arasında en az 4 saatlik ara bırakmak gerekir.

Uygulama öncesi küçük bir test yapmak, özellikle hassas cilde sahip kişiler için önemlidir. El bileğinin iç kısmına kısa süreyle dokundurarak sıcaklık kontrolü yapılabilir. Bu basit test, olası bir yanığın önüne geçebilir.

Sıcak Kompresin Faydaları

Sıcak kompres, bedeni yalnızca fiziksel olarak değil, fizyolojik düzeyde de etkileyen güçlü bir uygulamadır. Etki alanı, kas gevşemesinden öteye geçer. Isının hedefli ve dengeli uygulanması, vücudun doğal iyileşme süreçlerini harekete geçirir.

Ancak her etki, her bireyde aynı yoğunlukta görülmez. Önemli olan, bu yöntemin neyi nasıl desteklediğini anlamak ve doğru yerde devreye sokmaktır.

Lokal Kan Akışını Artırır: Uygulanan bölgede damarların genişlemesini sağlayarak o bölgeye daha fazla oksijen ve besin ulaşmasına yardımcı olur. Bu durum, dokuların daha hızlı yenilenmesini ve metabolik atıkların daha kolay uzaklaştırılmasını destekler.
Kas Sertliğini Azaltır: Kas liflerinde meydana gelen gerginlik ya da mikro düzeydeki spazmlar, sıcaklıkla gevşeme eğilimi gösterir. Bu da kasın normal uzunluğuna dönmesini kolaylaştırır. Özellikle sabit pozisyonda çalışan kişilerde bu etki oldukça belirgindir.
Sinir Uyarısını Yavaşlatır: Isı, sinir iletim hızını geçici olarak düşürebilir. Bu durum, ağrının beyne iletilme sürecini yavaşlatır. Ağrının keskinliğinin azalması, doğrudan değil, sinir sisteminin yanıtı üzerinden gerçekleşir.
Bağ Dokularının Esnekliğini Artırır: Kas çevresindeki tendon ve bağlarda sıcaklık artışı, yapısal olarak daha esnek bir zemin yaratır. Bu etki, özellikle eklem çevresi uygulamalarda hareket açıklığını artırabilir.
Duyusal Rahatlama Sağlar: Sıcak uygulama sadece fizyolojik değil, psikolojik düzeyde de gevşeme yaratır. Isının cilt yüzeyine yayılması, sinir sistemini sakinleştirebilir. Bu, özellikle stresle bağlantılı baş-boyun ağrılarında ek bir destek sağlar.

Sıcak kompresin bu faydaları, yüzeyde değil; derinde çalışır. Ancak uygulama şekli, süresi ve bölgesi doğru belirlenmediğinde aynı etki tersine dönebilir. Bu yüzden fayda beklentisi, bilinçli bir uygulamayla desteklenmelidir.

Hatalı Uygulamalar ve Olası Riskler

Sıcak kompres kulağa basit gelebilir. Ancak küçük bir dikkatsizlik, fayda beklenirken sorun yaratabilir. Ne yazık ki yanlış uygulamalar, çoğu zaman “iyi geleceğini düşünmüştüm” cümlesiyle başlar.

Cilde Doğrudan Temas Ettirmek: Özellikle sıcak su torbaları veya ısıtılmış bezler, bez ya da havlu katmanı olmadan çıplak cilde temas ettirildiğinde yanıklara neden olabilir. Ciltte su toplaması, kızarıklık ya da kalıcı iz oluşabilir. Özellikle çocuklar ve yaşlılar bu konuda daha hassastır.
Uygulama Süresini Uzatmak: “Biraz daha tutarsam daha çok işe yarar” düşüncesi, en sık yapılan hatalardan biridir. Oysa uzun süreli ısı maruziyeti, dokularda tahrişe, hatta içten içe yanıklara neden olabilir. Süre aşımı, etkiden çok zarar getirir.
Aşırı Isı Kullanmak: Isı etkisinin daha yoğun olması için çok sıcak su kullanmak risklidir. Cilt, derin dokulardan önce tepki verir ama herkes bu uyarıyı aynı şekilde algılayamaz. Düşük sıcaklıkta, uzun aralıklarla uygulama her zaman daha güvenlidir.
Yanlış Bölgeye Uygulama: Göz kapağı çevresi gibi hassas bölgelerde, fazla geniş bir kompres kullanmak ya da uygulamayı fazla bastırarak yapmak hem dokulara hem de görme işlevine zarar verebilir.
Hijyene Dikkat Etmemek: Kompres uygulanan bez ya da torbanın yeterince temiz olmaması, özellikle açık gözenekli ciltlerde mikrobik enfeksiyon riskini artırır. Aynı malzemenin tekrar tekrar kullanılmasında da dikkatli olunmalıdır.

Gerçek yaşamdan bir durum: Bir öğrenci sınav haftasında boyun ağrısı çekiyor. Sıcak su torbasını doğrudan tenine koyup uyuyakalıyor. Sabah uyandığında cildinde ciddi bir yanık oluşmuş. İyileşmesi haftalar sürüyor ve derslerine ara vermek zorunda kalıyor.

Sıcak kompres, bilinçle uygulandığında dost; dikkatsizce yapıldığında tehdit olabilir. Her ne kadar doğal bir yöntem olsa da dikkat, bu yöntemin ayrılmaz parçasıdır.

Sıcak Kompres mi, Soğuk Kompres mi?

Ağrıyla karşılaştığımızda ilk refleks çoğu zaman yardım çağırmak değil, mutfağa gitmek olur: “Sıcak mı koymalı, buz mu?” Herkesin bir önerisi vardır ama herkesin vücudu aynı tepkiyi vermez. Burada mesele, doğru uygulamadan çok doğru soruyu sormaktır: Ağrının kaynağı nedir?

Karar Vermeyi Kolaylaştıran 3 Soru

Ağrı yeni mi başladı, yoksa uzun süredir mi var?

Yeni başlayan, travmaya dayalı ağrılar genellikle soğukla yatıştırılır. Eski ağrılar sıcakla rahatlayabilir.

Bölgede şişlik veya kızarıklık var mı?

Varsa sıcak uygulama ödemi artırabilir. Bu durumda öncelik soğuk olmalı.

Hareket ettikçe rahatlıyor mu, kötüleşiyor mu?

Hareketle açılan bir ağrı varsa, bu genellikle kas kaynaklıdır ve sıcak iyi gelir. Hareketle artan, zonklayan bir ağrı ise dikkatli olunmalı.

Sıcak ve Soğuk Kompresin Rol Dağılımı

Sıcak → rahatlatır, gevşetir, kasları çözer
Soğuk → sınırlar, baskılar, şişliği kontrol eder

Ama unutma: İkisi de birer “araçtır”. Tanıyı sen koymuyorsan, uzun süreli ağrılarda kendi kararına güvenip uygulama yapmaktan kaçınmalısın.

Göz Sağlığında Sıcak Kompresin Yeri

Göz, vücudun en hassas dokularından biridir. Bu yüzden oraya yapılacak her müdahale dikkatle planlanmalıdır. Sıcak kompres, göz çevresindeki bazı rahatsızlıkların tedavisinde hem pratik hem de etkili bir destek sağlar. Ancak uygulama yöntemi ve süresi diğer bölgelere göre çok daha kısıtlıdır.

Hangi Durumlarda Göz Çevresine Sıcak Kompres Uygulanır?

Arpacık (hordeolum): Kirpik diplerinde iltihaplı bir şişlik olarak ortaya çıkar. Ilık kompres, iltihaplı salgının yumuşamasına ve drenajın kolaylaşmasına yardımcı olur.
Blefarit: Göz kapağı kenarının kronik iltihabı. Günlük, düzenli sıcak kompres uygulaması göz kapağındaki yağ bezlerini açarak, iltihabın kontrol altına alınmasına destek olur.
Meibomian bezi disfonksiyonu: Gözyaşındaki yağ dengesinin bozulduğu bu durumda, sıcak uygulama bezlerin işlevini tekrar kazanmasına katkı sağlar.
Göz yorgunluğu: Özellikle dijital ekranlara uzun süre maruz kalan kişilerde görülen batma, kuruluk ve bulanıklık hissi için ılık kompres, gevşetici bir mola etkisi yaratabilir.

Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. İlayda Aydın’ın Yorumu:
“Göz çevresine yapılacak sıcak uygulamalar kısa süreli ve kontrollü olmalıdır. Günde bir-iki kez, 10 dakikayı geçmeyen sürelerle yapılan ılık kompres, göz kapağı sağlığını korumada önemli rol oynar. Ancak uygulama öncesinde kompres materyalinin hijyeninden ve ısının toleransından emin olunmalıdır.”

Uygularken Nelere Dikkat Etmeli?

Kompres malzemesi yumuşak ve temiz olmalı.
Isı, ılık düzeyde kalmalı (yaklaşık 37–39 °C).
Süre 8–10 dakikayı geçmemeli.
Aynı malzeme, enfeksiyon riski olan bir gözde kullanıldıysa diğer göze kesinlikle temas etmemeli.

Göz bölgesi uygulamaları basit görünse de ihmal ya da aşırıya kaçıldığında tahriş, yanma ve enfeksiyona neden olabilir. Bu yüzden her şeyden önce dikkat, temizlik ve süre kontrolü esastır.

Sıcak Kompresin Alternatif Kullanım Alanları

Sıcak kompres genellikle ağrıyla ilişkilendirilir. Ancak bu basit yöntemin faydası yalnızca fiziksel rahatlamayla sınırlı değildir. Günlük yaşamda, terapötik etkisinin ötesine geçen kullanım alanları da vardır. İşte pek konuşulmayan ama oldukça işlevsel bazı örnekler:

Estetik Amaçlı Kullanım: Yüz kaslarını gevşetmek, cilt dolaşımını artırmak ve maske öncesi gözenekleri açmak amacıyla ılık kompres uygulanabilir. Özellikle sabahları şişmiş yüz hatlarını rahatlatmak için doğal bir destektir.
Uyku Öncesi Rahatlama: Gece yatmadan önce boyun, ense ya da omuz bölgesine kısa süreli sıcaklık uygulamak, gevşemeyi hızlandırır. Uykuya geçiş sürecinde bedenin sakinleşmesine yardımcı olur. Özellikle stresli günlerin ardından “yastığa daha yumuşak düşmeyi” sağlar.
Migrenin İlk Evresinde Müdahale: Her migren atağı aynı değildir. Bazı kişilerde atak öncesinde boyun kaslarında sertleşme hissedilir. Bu dönemde yapılan dikkatli sıcak uygulama, atağın şiddetini azaltabilir veya süresini kısaltabilir. Ancak aktif ağrı sırasında sıcak uygulama çoğu kişi için uygun değildir.
Yarışma veya Performans Öncesi Kas Hazırlığı: Sporcular ya da sahne sanatçıları, performans öncesinde kaslarını “ısındırmak” amacıyla ılık kompres kullanabilirler. Bu, özellikle kas dengesinin kritik olduğu mesleklerde sakatlık riskini azaltabilir.
Dijital Yorgunlukla Başa Çıkmak: Bilgisayar başında geçirilen uzun saatlerin ardından eller, bilekler veya boyun bölgesi ısındığında gevşeme kolaylaşır. Sıcak kompres burada küçük bir müdahale değil, dijital çağın yan etkilerine karşı bireysel bir savunma aracı hâline gelebilir.

Sıcak kompres yalnızca bir sağlık müdahalesi değil; doğru kullanıldığında yaşam konforunu artıran sade ama etkili bir araçtır. Uygulama şekli değişse de, amacı aynıdır: bedene destek olmak.

Uzman Görüşü: Ne Zaman Bir Hekime Danışılmalı?

Sıcak kompres, evde uygulanabilen en risksiz yöntemlerden biri gibi görünür. Ancak her yöntem gibi onun da sınırları vardır. Ağrının şiddeti, süresi ya da eşlik eden belirtiler bazen basit bir müdahalenin ötesine geçer. İşte o noktada uzman görüşü devreye girmelidir.

Evde Müdahalenin Yetersiz Kaldığı Durumlar

Uygulama sonrası ağrının şiddeti azalmıyorsa veya tam tersine artıyorsa
Kompres yapılan bölgede şişlik, kızarıklık ya da ısı artışı gelişiyorsa
Aynı bölgeye tekrarlayan ağrılar oluşuyor ve istirahatle geçmiyorsa
Görme bulanıklığı, denge kaybı, uyuşma gibi sistemik belirtiler eşlik ediyorsa
48 saatten uzun süren ve açıklanamayan kas-eklem rahatsızlıklarında

Bu gibi durumlar, yalnızca yüzeysel bir problem olmadığını gösterir. Isı, sorunu geçici olarak bastırabilir ama çözmez. Altta yatan bir hastalık varsa, zamanında tanı koymak için tıbbi değerlendirme şarttır.

Fizyoterapi Uzmanı Dr. Bora Tiryaki'nin Notu:
“Hastalar genellikle ağrı geçene kadar bekler, sonra hekime başvurur. Oysa bazı ağrılar sinyal niteliğindedir. Sıcak kompres rahatlatıcıdır ama doğru zamanlamayla yapılmadığında tanıyı da geciktirebilir. Sürekli tekrar eden ağrılarla ilgili mutlaka değerlendirme yapılmalı.”

Kompresle Geçmeyen Ağrılar Ne Anlama Gelebilir?

Kronik kas-iskelet sistemi sorunları
Sinir sıkışmaları
Enfeksiyon kaynaklı iltihabi durumlar
Göz bölgesinde görülen ciddi yapı bozuklukları
Damar hastalıkları ya da dolaşım problemleri

Kompres, bir çözüm değil, destek yöntemidir. Geçici rahatlama sağlasa da altında yatan sebep çözülmedikçe ağrılar yeniden ortaya çıkar.

Her bireyin ağrı eşiği ve doku yanıtı farklıdır. Bu yüzden bir başkasında işe yarayan uygulama, sizde aynı sonucu vermeyebilir. Bu ayrımı yapmak için bedenin sinyallerine kulak vermek ve gerektiğinde hekime başvurmak en sağlıklı yoldur.

Her Sıcaklık Fayda Değildir

Isı, doğru yerde şifa; yanlış yerde risk olabilir. Sıcak kompres de bu dengeyi iyi kurmayı gerektirir. Her ağrının altı aynı değildir; her beden aynı tepkiyi vermez. O yüzden elinizde sıcak bir bez varsa, önce nerede, nasıl ve neden uyguladığınızı bilmeniz gerekir.

Kimi zaman bir kas spazmını birkaç dakikada çözer, kimi zaman da farkında olmadan bir sorunu görünmez hâle getirir. Sıcaklığın gücü, uygulamanın bilgeliğinde saklıdır.

Bu yöntem basit gibi dursa da sorumluluk içerir. Çünkü vücudunuzun verdiği sinyalleri okumadan yapılan her uygulama, iyilik niyetiyle başlanıp ihmalle sonuçlanabilir.

Kompres bir ilaç değildir ama doğru kullanıldığında ilaçtan geri kalmaz. Bu yüzden her sıcaklık fayda sağlamaz. Asıl fayda, neyi neden yaptığını bilen ellerdedir.