Regresyon, kelime anlamı olarak “geri çekilme”, “gerileme” veya “önceki bir duruma dönüş” anlamına gelir. Psikoloji, istatistik, ekonomi, yazılım ve tıp gibi pek çok farklı alanda kullanılan bir terimdir. Her bir disiplin içinde “regresyon” kelimesi belirli bir bağlama özel anlamlar kazanır. Bu nedenle regresyonun anlamını tam olarak kavrayabilmek için kullanıldığı bağlamın dikkatlice incelenmesi gerekir.
Psikanalitik kurama göre regresyon, bir kişinin stres, anksiyete, travma veya çatışma durumlarında daha erken yaşlardaki bir davranış biçimine geri dönmesidir. Bu durum bilinçdışı bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkar.
Yetişkin bir bireyin ciddi bir kriz yaşadığında çocukça davranışlar sergilemesi
Travma sonrası bebeksi konuşmalar, ağlama krizleri veya nesnelere aşırı bağlanma
Psikolojik regresyon genellikle geçici bir durumdur ve bireyin ruhsal savunma sisteminin bir parçası olarak işler. Birey kendisini güvende hissettiği geçmiş bir döneme zihinsel olarak döner. Bu, kişiyi mevcut duygusal sıkıntıdan korumaya yönelik bir tepkidir.
Bazı psikoterapi yöntemlerinde bilinçli olarak regresyon teknikleri uygulanır. Hipnoz ya da yönlendirilmiş meditasyon aracılığıyla bireyin geçmiş yaşantılarına dönmesi sağlanarak bastırılmış duyguların ve anıların gün yüzüne çıkarılması hedeflenir.
İstatistikte regresyon, bir ya da birden fazla bağımsız değişken ile bir bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmeye yarayan matematiksel bir modeldir. En sık kullanılan türü doğrusal regresyondur (linear regression).
Bağımlı değişken: Tahmin edilmek istenen sonuç (örneğin bir öğrencinin sınav notu)
Bağımsız değişken: Bu sonucu etkileyen faktörler (örneğin çalışma süresi, ders katılımı)
Regresyon analizi sayesinde değişkenler arasındaki ilişkinin yönü ve gücü belirlenebilir. Bu yöntem, veri analizi, tahminleme, neden-sonuç ilişkilerinin ölçülmesi ve model kurma amacıyla kullanılır. İstatistiksel regresyon, sosyal bilimlerden biyolojiye, finansal analizden mühendisliğe kadar birçok alanda uygulanmaktadır.
Ekonomik analizlerde regresyon, piyasa verileri arasındaki nedensel ilişkiyi incelemek için kullanılır. Örneğin bir ülkenin faiz oranı ile enflasyon oranı arasında regresyon modeli kurulabilir. Bu sayede bir değişkendeki değişimin, diğer değişken üzerindeki etkisi ölçülür.
Ekonomistler regresyon analizini özellikle politika oluşturma, ekonomik tahminler yapma ve risk yönetimi konularında kullanır. Gelişmiş ekonometrik modeller de regresyon tekniklerini temel alır.
Makine öğrenmesinde regresyon, algoritmaların sayısal sonuçları tahmin etmesine olanak sağlayan bir yöntemdir. “Regression analysis” ya da “regression models” başlığı altında incelenen bu teknik, özellikle veriden öğrenme sürecinde önemli bir rol oynar.
Konut fiyatlarının tahmini
Hisse senedi değerlerinin projeksiyonu
Hava sıcaklığına göre enerji tüketimi tahmini
Veri biliminde regresyon, modelin geçmiş verilerden öğrenerek gelecekteki sayısal değerleri tahmin etmesini sağlar. Bu bağlamda karar destek sistemlerinin temel bileşenlerinden biridir.
Tıbbi terminolojide regresyon, bir hastalık ya da tümörün ilerlemesinin durması ya da gerilemesi anlamında kullanılır. Özellikle onkoloji alanında tümörün boyutunun küçülmesi “tümör regresyonu” olarak tanımlanır.
Bazı tedaviler sonucunda gözlemlenen bu regresyon, iyileşme sürecinin bir parçası olarak değerlendirilir. Ayrıca romatizma, enfeksiyon ve nörolojik hastalıklarda da regresyon terimi kullanılabilir.
Regresyon terapisi, bireyin geçmişte yaşadığı travmatik deneyimlerin bugünkü yaşamını nasıl etkilediğini anlamaya yönelik bir terapi biçimidir. Bu terapi tekniğinde birey hipnoz, derin gevşeme veya yönlendirilmiş hayal gücü teknikleriyle geçmiş anılara yönlendirilir.
Amaç, bastırılmış duyguların farkına varmak ve bu duyguların bugünkü davranış kalıplarına etkisini analiz etmektir. Bazı regresyon terapistleri, bireyin geçmiş yaşantılarının yalnızca bu dünyayla sınırlı olmadığını, önceki yaşamlarına kadar gidebildiğini iddia eder. Bu tür uygulamalar, bilimsel çevrelerde tartışmalı olmakla birlikte bazı danışanlar için etkili olduğu ifade edilir.
Regresyon kelimesi her disiplinde farklı anlamlar taşısa da, ortak bir kavramsal yapı vardır. Hepsinde bir tür “dönüş”, “geriye gidiş” ya da “önceki bir durumu yeniden yaşama” söz konusudur.
Psikolojide çocukluk davranışlarına dönüş
İstatistikte geçmiş verilere dayanarak ilişki kurma
Tıpta hastalık boyutunun küçülmesi
Terapi yönteminde bilinçaltı anılara dönüş
Bu yönüyle regresyon, bireyin ya da sistemin mevcut durumdan daha eski veya daha temel bir duruma geçişini ifade eder. Bazen bu durum iyileştirici ve açıklayıcı olurken, bazen de sorunun kaynağına işaret eder.
Regresyon, birçok alanda kullanılan çok boyutlu ve anlam zenginliği taşıyan bir terimdir. Psikolojik savunma mekanizmalarından istatistiksel modellemeye, ekonomik analizlerden tıbbi gözlemlere kadar geniş bir yelpazede karşılık bulur. Regresyon kavramını anlayabilmek için sadece tanımını değil, ait olduğu bağlamı da göz önünde bulundurmak gerekir. Her disiplinde farklı bir işlevi olan bu kavram, geri dönüş, yeniden değerlendirme ve içe bakış gibi temalarla örtüşür. Derinliği, uygulama alanlarının çeşitliliği ve anlam katmanları ile regresyon, modern düşünce dünyasında önemli bir yer tutar.
İlgili diğer içerikler
Akreditasyon, bir kurumun ya da kuruluşun belirli bir standart ya da yetkinlik düzeyini karşıladığının, bağımsız ve yetkili bir otorite tarafından resmi olarak tanınmasıdır. Kısacası, bir yapının “doğru, güvenilir, yeterli” olduğunun kanıtlanmasıdır.
İhracat, bir ülkenin sınırları içinde üretilen mal ve hizmetlerin, yurt dışındaki alıcılara satılması işlemidir. En genel tanımıyla ihracat, bir ülkenin başka ülkelere yaptığı ticaretin satış ayağını temsil eder. Uluslararası ticaretin temel taşlarından biri olan ihracat, ülkelerin döviz kazanmasını, üretimini artırmasını ve küresel pazarda rekabet gücü kazanmasını sağlar.
İskonto, hem ticaret hem de günlük yaşam içinde sık karşılaşılan ancak çoğu zaman yanlış ya da eksik anlaşılan bir kavramdır. En yalın haliyle iskonto, bir mal veya hizmetin belirlenen satış fiyatı üzerinden yapılan tutarsal veya oransal indirimi ifade eder. Bu indirim, ürünün nakit ödenmesi durumunda yapılabilir, toplu alımlarda geçerli olabilir ya da belirli vadelerde ödeme yapılmasına göre hesaplanabilir. İskonto, hem satıcı hem alıcı için farklı avantajlar sağlar ve pazarlık, ticari ilişki ya da finansal işlem gibi süreçlerde önemli rol oynar.
İştirak, en genel tanımıyla, bir kişi ya da kurumun başka bir faaliyete, projeye, yapıya veya şirkete katılımı, ortaklığı veya pay sahibi olması anlamına gelir. Türkçede "katılmak", "ortak olmak", "birlikte yer almak" gibi anlamlara gelir. Ancak bu kelime, kullanıldığı bağlama göre farklı anlam katmanlarına sahip olabilir. İştirak kavramı, özellikle ticaret, hukuk ve finans alanlarında sıkça karşımıza çıkar.
İthalat, bir ülkenin yurt dışında üretilmiş mal veya hizmetleri kendi ülkesine satın alarak sokması, başka bir deyişle dışarıdan ürün ve hizmet getirmesi işlemidir. Bu, uluslararası ticaretin temel parçalarından biridir. Her ülke her ürünü kendi içinde üretmek zorunda değildir. Teknolojik altyapısı, doğal kaynakları veya üretim maliyetleri buna elverişli olmayabilir. Bu nedenle başka ülkelerden ürün temin etmek, ekonomik bir gereklilik haline gelir.
Konkordato, borçlarını vadesinde ödeyemeyen ya da ödeme aczine düşme ihtimali bulunan bir gerçek veya tüzel kişinin, alacaklılarıyla anlaşarak borçlarını belirli bir ödeme planı çerçevesinde yeniden yapılandırmasını sağlayan hukuki bir sistemdir. Bu yapılandırma, devletin yargı gözetimi altında ve alacaklıların çoğunluğunun onayıyla gerçekleştirilir. Konkordato ilan eden bir borçlu, yasal olarak iflastan korunmuş olur ve alacaklılar tarafından icra yoluyla takip edilemez.
Mail order, en temel anlamıyla, müşterinin fiziksel olarak mağazada bulunmadan ödeme yapmasını sağlayan bir yöntemdir. Bu yöntemde kart bilgileri firma ile genellikle yazılı, telefonla ya da internet üzerinden paylaşılır ve satış işlemi bu şekilde tamamlanır. Mail order yöntemi, e-ticaretin yaygınlaşmasından çok daha önce, özellikle katalog satışlarında ve telefon siparişlerinde kullanılırdı.
Temettü, bir şirketin dönem sonunda elde ettiği net kârın, ortaklara yani hisse senedi sahiplerine dağıtılmasıdır. Şirket, yıl içinde gelir elde eder, giderlerini düşer, vergisini hesaplar ve kalan kârı belirler. Bu kârın bir kısmı ya da tamamı, şirketin kararına göre hissedarlara dağıtılabilir. Temettü genellikle nakit olarak ödenir ama bazı durumlarda yeni hisse verilerek de yapılabilir. Bu ikinci tür dağıtıma bedelsiz temettü ya da hisse şeklinde kâr payı denir.
Popüler içerikler
Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıkları, bu varlıkların kaynaklarını ve bu kaynakların ne kadarlık kısmının özkaynak ne kadarlık kısmının borç olduğunu gösteren temel bir finansal tablodur. Bir başka deyişle bilanço, şirketin mali durumunun bir fotoğrafını çeker. İş dünyasında, yatırımcılardan vergi otoritelerine kadar pek çok taraf için vazgeçilmezdir. Çünkü bir bilançoya bakarak şirketin ayakta durma gücü, borçluluk seviyesi, sermaye yapısı ve likiditesi hakkında önemli bilgiler edinilebilir.
Business kelimesi, İngilizce kökenli bir terimdir ve Türkçeye doğrudan “iş”, “ticaret”, “işletme”, “girişim”, “faaliyet” gibi çeşitli şekillerde çevrilebilir. Ancak kelimenin kapsamı bu basit çevirilerin çok ötesine geçer. Business; ekonomik üretim, satış, hizmet, yönetim, organizasyon, büyüme, strateji, yatırım, insan kaynakları, finansman ve pazarlama gibi pek çok alt alanı barındıran geniş bir çerçevedir. Hem soyut bir kavram hem de somut bir yapılanma olarak, modern dünyanın merkezinde yer alır. Sadece şirketler ve girişimciler için değil, tüm ekonomik aktörler açısından anlam taşıyan bu terim, hem teorik hem pratik düzlemde karmaşık bir sistemin adıdır.
“Cari” kelimesi, günlük hayatımızda sıkça duyduğumuz ama çoğu zaman derinlemesine düşünmediğimiz bir kavramdır. Türkçeye Arapça kökenli “carî” kelimesinden geçmiş olan bu terim, en temel anlamıyla “halen geçerli olan, şu anda yürürlükte bulunan” demektir. Ancak bu sade tanım, cari kelimesinin gerçek kullanım zenginliğini yansıtmaz. Özellikle ekonomi, muhasebe, hukuk ve kamu yönetimi gibi alanlarda çok katmanlı anlamlara bürünür. Hem bireylerin hem kurumların hem de devletlerin ekonomik durumlarını anlamada önemli bir göstergeye dönüşür.
Ciro, bir işletmenin belirli bir dönemde yaptığı toplam satış tutarını ifade eder. Muhasebe ve finans dünyasında sıkça kullanılan bu kavram, firmanın satış hacmini yansıtır. Ancak “ciro nedir?” sorusunun cevabı yalnızca “toplam satış” ile sınırlı değildir. Ciro, aynı zamanda şirketin operasyonel başarısını, müşteri portföyünü ve piyasa hareketliliğini de yorumlamaya yarayan önemli bir göstergedir.